Υπό
Μητροπολίτου Βοστώνης Εφραίμ
Όταν ο Σωτήρας μας απευθύνθηκε στους Αγίους Αποστόλους με τις λέξεις: «Λάβετε Πνεύμα Άγιο», δεν εννοούσε ότι θα λάμβαναν την Ουσία ή την Υπόσταση του Αγίου Πνεύματος.
Γιατί;
Επειδή κανένα πλάσμα δεν μπορεί να λάβει ή να συμμετάσχει της Ουσίας του Θεού. Αν ήταν δυνατόν να λάβει ή να συμμετάσχει της Ουσίας του Θεού μας, θα ήτανε τότε ο ίδιος Θεός! Αλλά αυτό είναι φύσει αδύνατο για τον άνθρωπο, που είναι ένα δημιούργημα. Ο Θεός είναι αδημιούρητος, ενώ ο άνθρωπος είναι δημιούργημα. Ο Θεός είναι αιώνιος εκ φύσεως, ενώ ο άνθρωπος είναι θνητός. Ο Θεός είναι εκ φύσεως άγιος, ενώ ο άνθρωπος είναι προφανώς πεπτωκός και αμαρτωλός.
Όμως, με τη Χάρη του Θεού, τα πάντα είναι δυνατά.
Με την Χάρη του Θεού, ο άνθρωπος μπορεί να γίνει αιώνιος. Με την Χάρη ο άνθρωπος, ένα πεπτωκό πλάσμα, μπορεί να γίνει άγιος. Με την Χάρη του Θεού, οι άνθρωποι μπορούν να αποθεωθούν.
Ο Μωϋσής ο Αιθίοπας, ο κλέφτης και δολοφόνος, θα μπορούσε και με τη Χάρη του Θεού, έγινε ο πράος Άγιος Μωϋσής ο Αιθίοπας.
Η Μαρία, η έκλυτη πόρνη της Αιγύπτου, θα μπορούσε και τω όντι, με τη Χάρη του Θεού, να γίνει η Αγία Μαρία Αιγυπτία, η διορατική, η εξαιρετικά σοφός, η καθαρά νύμφη του Χριστού.
Έτσι, όταν ο πρώτος στίχος του Ψαλμού 19 μας ευλογεί με τις λέξεις:
«Επακούσε σου Κύριος εν ημέρα θλίψεως,
Υπερσπίσαι σου το Όνομα του Θεού Ιακώβ»
είναι παρόμοιες με τις λέξεις, «Λάβτετε Πνεύμα Άγιο.» Όπως αναφέραμε παραπάνω, δεν λαμβάνουμε, τω όντι, δεν είναι δυνατόν να λάβουμε την Ουσία ή την Υπόσταση του Αγίου Πνεύματος, αλλά μπορούμε να λάβουμε τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Έτσι, στην πραγματικότα, ο Σωτήρας μας μας λέει εδώ: «Λάβετε τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος.»
Ομοίως, όταν ο ψαλμωδός λέει, «Υπερσπίσαι σου το Όνομα του Θεού Ιακώβ», εννοεί «η Δύναμη, η άκτιστη Χάρη, του Θεού του Ιακώβ να σε υπερασπίσει.»
Όπως έχουμε επισημάνει και αλλού, «το Όνομα του Θεού (η κυρία σημασία και το νόημά του και όχι τα έξωτερικά γράμματα και οι ήχοι του) είναι η θεϊκώς αποκεκαλυμμένη Αλήθεια περί Αυτού του ίδιου του Θεού, και όλες οι αποκαλύψεις του Θεού περί του εαυτού Του είναι η Δύναμη, η Ενέργεια, η Χάρη Του. Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, η Χάρη του Θεού είναι ο ίδιος ο Θεός (όχι η Ουσία Του, αλλά η Ενέργειά Του).[1] Ως εκ τούτου, με αυτή την έννοια πρέπει να εννοήσουμε το περίφημο ρητό του Αγ. Ιωάννου Κρονστάνδης ‟το Όνομα του Θεού είναι ο ίδιος ο Θεός.” Η έκφραση του Αγ. Κλήμεντος Ρώμης ότι «το Όνομα του Θεού έδωσε ύπαρξη σε όλη τη δημιουργία»[2] πρέπει επίσης να γίνεται αντιληπτή με αυτή την έννοια.
Αυτό, επίσης, είναι ακριβώς που ο προφήτης Δαβίδ λέει με τον ακόλουθο παραλληλισμό:
Και φοβηθήσονται τα έθνη το Όνομά Σου, Κύριε,
Και πάντες οι βασιλείς της γης την Δόξα Σου.
(Ψαλμός 101:15)
Το ίδιο ακριβώς, λέγει και ο Αγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας:
[Ιωάννην 17:11: «Πάτερ Ἅγιε, τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ Ὀνόματί Σου ᾧ δέδωκάς Μοι».] «Λέει ότι οι μαθητές Του θα πρέπει να φυλάσσονται στο Όνομα του Πατρός, δηλαδή, στη Δόξα και την Δύναμη της Θεότητας Του, έτσι ώστε να πρέπει να είναι έξω από τη δύναμη του εχθρού.»[3]
Ως εκ τούτου, όταν προφέρουμε το Όνομα του Θεού, όταν το γράφουμε ή το διαβάζουμε όταν το αποτύπωνουμε στο νου μας, αυτό είναι η δημιουργημένη όψη, που ανήκει στην ανθρώπινη ομιλία μας. Είναι μια λέξη, μια λεκτική εικόνα, ένα σύμβολο που δημιουργήθηκε. Αλλά η Αλήθεια, που περιέχεται και εκφράζεται σ’ αυτά τα δημιουργημένα ονόματα, η Αλήθεια αυτή που απαυγάζεται και απορρέει, απ’ αυτά τα ονόματα είναι αιώνια και άκτιστη, είτε το εκφράζουμε είτε όχι. Η Αλήθεια του Θεού, αυτή η Αλήθεια περί Θεού, όπως αποκάλυψε ο ίδιος ο Θεός, είναι το άκτιστο Όνομα του Θεού, είναι η Δόξα Του, η Δύναμη Του, η Μεγαλοσύνη Του, η Χάρη Του, κλπ. Αυτό είναι το Όνομα του Θεού, και η Εκκλησία το δοξάζει και το υμνεί από καταβολής κόσμου, και θα συνεχίζει να το μεγαλύνει εις τους απεράντους αιώνες. Όπως ο Άγ. Ιωάννης του Τομπόλσκ (+1715) το εκφράζει τόσο συνοπτικά.
«Οι εκλεκτοί του Θεού επιθυμούν πολύ όπως το Όνομα του Θεού, η Σοφία Του, η Δύναμη Του, το Έλεος και η Αλήθειά Του λατρεύεται με αγιοσύνη από όλα τα έθνη και τις φυλές, ούτως ότι όλοι οι λαοί (ως πλάσματα του ενός Θεού) να ζουν με ειρήνη και ομόνοια.»[4]
Το Όνομα του Θεού δεν είναι μόνο ένα κτιστό σύμβολο, όπως λένε μερικοί (αν και είναι κι αυτό), είναι, πιο σημαντικά, η άκτιστηστη Δύναμη και Χάρης του Θεού.
«Λάβεται Πνεύμα Άγιο.»
«Υπερσπίσαι σου το Όνομα του Θεού Ιακώβ.»
[1] « ἑκάστη Δύναμις ἢ Ἐνέργεια Αὐτός ἐστιν ὁ Θεός ». Άγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, επιστολη προς τον ιωαννην γαβραν 13, στον Παναγιώτης Κ. Χρήστου, επιμελ., γρηγοριου του παλαμα συγγραματα, τόμ. 2 (Θεσσαλονίκη, 1966), σελ. 340.
[2] «τὸ ἀρχέγονον πάσης κτίσεως ὄνομά Σου.» Άγ. Κλήμης Ρώμης, επιστολη προσ κορινθιουσ αʹ 59.3.
[3] «… ἐν ὀνόματι τοῦ Πατρὸς χρῆναι λέγων τηρεῖσθαι τοὺς μαθητὰς, οἱονεὶ τὸ ἐν δόξῃ καὶ δυνάμει θεότητος, τῆς τοῦ κακοῦν ἐθέλοντος ἔξω γενέσθαι χειρὸς …». Άγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας, εξηγησις εις το κατα ιωαννην ευαγγελιον 11.9 (επιμέλ. P.E. Pusey, Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini: In D. Joannis evangelium: accedunt fragmenta varia necnon tractatus ad Tiberium diaconum duo (3 τόμοι, Oxonii: E Typographeo Clarendοniano, 1872), τόμ. 2, σελ. 714–715, http://nrs.harvard.edu/urn-3:hul.fig:002921833.
[4] Άγ. Ιωάννης (Μαξιμόβιτς) του Τσερνίγκοφ και του Τομπόλσκ, илиотропион, или сообразование человеческой воли с божественной волей (ηλιοτροπιον: συμφωνα με τη θεια θεληση) (1714), κεφ. 4, http://www.fatheralexander.org/booklets/russian/iliotropion.htm.
